Στις 30 Ιουλίου 1920, στον σιδηροδρομικό σταθμό Λυών στο Παρίσι, ο Έλληνας πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, δέχεται δολοφονική επίθεση. Πρόκειται για ένα από τα πιο δραματικά και όπως αποδείχθηκε επιδραστικά γεγονότα στην ελληνική πολιτική ιστορία του 20ου αιώνα.
Ο Βενιζέλος ετοιμαζόταν να επιβιβαστεί στο τρένο της επιστροφής για την Ελλάδα, ύστερα από την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, με την οποία έμπαιναν οι βάσεις για τη Μεγάλη Ελλάδα των δύο ηπείρων και τον πέντε θαλασσών.
Σύμφωνα με απόσπασμα των απομνημονευμάτων του πρώην διευθυντή της Αστυνομίας των Παρισιών, Πολ Γκισάρ, ο οποίος βρισκόταν δίπλα από τον Ελευθέριο Βενιζέλο τη στιγμή της απόπειρας δολοφονίας του, παραθέτουμε πως διαδραματίστηκαν τα γεγονότα όπως τα αναφέρει ο Πολ Γκισάρ.
«Ο Ελευθέριος Βενιζέλος , τότε πρωθυπουργός της Ελλάδος, επρόκειτο να αναχωρήσει από το Παρίσι, επιβιβαζόμενος της αμαξοστοιχίας εις τον Σταθμόν της Λυών την 8.30’. Το περισσότερον ασύνετον ήτο ότι επετράπη εις τα μέλη της ελληνικής παροικίας να προσέλθουν διά να αποχαιρετήσουν τον Βενιζέλον κατά την αναχώρησίν του.
Κατόπιν επεμβάσεώς μου, αποφασίσθηκε επίσης όπως ο Έλλην πρωθυπουργός Βενιζέλος εισέλθη εις τον σιδηροδρομικόν σταθμόν διά της αιθούσης αποσκευών, διά να μην αναμιθχή με το πλήθος των ταξειδιωτών.
Ο Βενιζέλος ενεφανίσθη την 8.20’ μ.μ. εις την είσοδον της ανωτέρω αιθούσης. Μόλις διασκέλισε το κατώφλι της αιθούσης αποσκευών και ενώ εγώ προηγούμην με βήμα ταχύ, ηκούσθη ένας πυροβολισμός.
Έστρεψα αμέσως και είδα, εις την είσοδον της αιθούσης δύο άνδρες ντυμένους αψόγως με μαύρα, έκαστος εκ των οποίων κρατούσε εις το χέρι ένα περίστροφον. Αμφότεροι εσκόπευαν τον Πρόεδρον.
Ο ένας εξ αυτών, ονόματι Γ. Κυριάκης, είχε ρίψει τον πρώτον πυροβολισμόν. Επρόφθασε να ρίψη και τον δεύτερον και ακολούθως ώρμησε προς την γειτονικήν αίθουσαν που εχρησιμοποιείτο ως αποθήκη αποσκευών.
Επήδησεν επάνω από ένα πάγκον και έφθασεν εις την αυλήν του Σταθμού, όπου οι αστυνομικοί τον έφθασαν και τον συνέλαβαν.
Εν τω μεταξύ ο δεύτερος δολοφόνος, ονόματι Απ. Τσερέπης, έρριπτε δύο σφαίρας προς την κατεύθυνσιν του Προέδρου Βενιζέλου.
Ούτος αναζητών καταφύγιον, έσκυψε και εζάρωσε κάτω από ένα πάγκον, εξ εκείνων οι οποίοι χρησιμεύουν διά την εναπόθεσιν των συσκευών.
Ο Τσερέπης επυροβόλησε τρεις φοράς ακόμη προς το έδαφος, σχεδόν εμπρός εις τα πόδια του. Δεν επρόφθασε να ρίψη την έκτη σφαίραν. Αστυνόμοι και αστυφύλακες τον είχαν συλλάβει.
Ο Βενιζέλος είχε τραυματισθή. Τον εξάπλωσαν επάνω εις ένα πάγκον. Ο πρεσβευτής της Ελλάδος κ. Ρομάνος έφθασεν ολίγον αργότερα και εφρόντισε δια την μεταφοράν του Προέδρου εις μίαν κλινικήν της οδού Ζωρζ Μπιζέ.
Δέκα περίπου ημέρας αργότερον, ο πρόεδρος Βενιζέλος είχεν αναρρώσει».
Οι επίδοξοι δολοφόνοι
Ο Βενιζέλος είχε τραυματιστεί στο χέρι. Όπως αποδείχθηκε, οι δύο δράστες ήταν απότακτοι Έλληνες αξιωματικοί. Ο απότακτος υποπλοίαρχος Απόστολος Τσερέπης, από το Αιτωλικό και ο απότακτος υπολοχαγός Γεώργιος Κυριάκης, από την Κόρινθο.
Η είδηση στην Ελλάδα προκάλεσε μεγάλη αναταραχή, δεδομένου μάλιστα ότι οι πρώτες πληροφορίες λανθασμένα μετέδιδαν ότι ο πρωθυπουργός είχε υποκύψει στα τραύματά του.
Η δολοφονική απόπειρα προκάλεσε την οργισμένη αντίδραση των βενιζελικών έναντι των φιλοβασιλικών – αντιβενιζελικών.
Ο αντίκτυπος στην Ελλάδα
Αμέσως μετά την αποτυχημένη αυτή απόπειρα δολοφονίας, στην Αθήνα επικράτησε κυριολεκτικά πανικός και αβεβαιότητα.
Οι πληροφορίες ήταν εξαιρετικά συγκεχυμένες, πολλοί φοβούνταν ότι ο Βενιζέλος δεν είχε επιζήσει της δολοφονικής απόπειρας. Χιλίαδες Βενιζελικοί ξεχύθηκαν στους δρόμους της Αθήνας φωνάζοντας εξοργισμένοι “θάνατος στους δολοφόνους”, “θάνατος στους ηθικούς αυτουργούς”.
Την επομένη, 31 Ιουλίου, βενιζελικοί στρατιωτικοί συλλαμβάνουν και εκτελούν τον πολιτικό Ίωνα Δραγούμη, εξέχουσα προσωπικότητα του αντιβενιζελισμού.
