Ταξίδι στην ευλογημένη μακεδονική γη με τη μακραίωνη ιστορία
Αμφίπολη – Αποστολή Γιάννης Βασιλακόπουλος
Αμφίπολη Σερρών,1955, προχωρημένη άνοιξη… Ο Απρίλης έχει κάνει κάμποσα βήματα και φέτος αλλά κρατά ακόμη μπόλικο από το κρύο του χειμώνα – συνηθισμένα πράγματα για τις παρυφές της Ανατολικής Μακεδονίας. Το Παγγαίο, στην Ανατολή και τα Κεδρίλια όρη στη Δύση, βαστάνε ακόμη μεγαλόσχημες τούφες από το χιόνι του Γενάρη που ώρες – ώρες το παλεύει ο ήλιος να τις λιώσει αλλά αυτές, μένουν ανίκητες σαν πεισμωμένες, δίπλα σε δέντρα, βράχια αλλά και χορτάρι πότε άγριο και πότε βλαστερό. Μέσα σε αυτήν την ατμόσφαιρα, είναι εύκολα κατανοητό γιατί η υλοτομία είναι πάντα αναγκαία και συντροφεύει τις αγροτικές δουλειές κάθε εποχής. Έτσι παλεύεται το κρύο.
Όταν ο Φίλιππος κι ο Αλέξανδρος Κοχλιαρίδης βρέθηκαν μπροστά σε έναν αρχαιολογικό θησαυρό
Ο μπάρμπα – Φίλιππας, ο Κοχλιαρίδης, κόβει ξύλα αυτό το πρωί για να ζεστάνει το σπιτικό του, με ακούραστο συντρέχτη, τον 12χρονο γιο του Αλέξανδρο που παρότι άγουρος ακόμη την ήξερε τη δουλειά και δε λογάριαζε κόπο. Τα ξύλα ήταν χρήσιμα σε κάθε κονάκι του χωριού και για άλλες χρειαζούμενες δουλειές εκτός από την ανάγκη για ζέστη. Και ξάφνου…
«…βρεθήκαμε μπροστά σε ένα ιδιόμορφο άνοιγμα στο έδαφος που αρχικά νομίσαμε πως είναι σπηλιά», λέει σήμερα στο NO FAKE NEWS, ο Αλέξανδρος Κοχλιαρίδης, για τον οποίον εκείνη η μέρα του Απρίλη ήταν η πρώτη που , δίχως ακόμη να το συνειδητοποιεί, καθόριζε όλη την παραπέρα ζωή του, ως επίμονο θεματοφύλακα του πολιτισμού της περιοχής. Κι η Αμφίπολη ήταν και είναι πολιτιστικό θησαυροφυλάκιο, όπως και οι μνήμες τακτοποιημένες σε νοικοκυρεμένες σημειώσεις, χειρόγραφα που ορθώνονται μπροστά του, ένα βουνό, σκέψεις… αναμνήσεις … πλούτος σωστός.
«Ενημερώσαμε τον παππού μου, τον Νικόλα Κοχλιαρίδη γιατί τα σκαλιά που είδαμε σε εκείνο το άνοιγμα μας προβλημάτισαν και μας φάνηκε πως δεν ήταν απλή σπηλιά. Ο παππούς ο Νικόλας μας προέτρεψε να ενημερώσουμε την εφορία αρχαιοτήτων Καβάλας, όπου προϊστάμενος ήταν τότε ο Δημήτριος Λαζαρίδης», γράφει σε κάποιο σημείο των σημειώσεων του, ο μετέπειτα – και επί τέσσερις δεκαετίες αρχιφύλακας του μουσείου της Αμφίπολης.
Η σκαπάνη του Δ. Λαζαρίδη πιάνει δουλειά
‘’Μακεδονικός τάφος Ελληνιστικής περιόδου’’ ήταν το πόρισμα του κορυφαίου Αρχαιολόγου που το 1956, έκανε τη δεύτερη επίσκεψη του στην Αμφίπολη βάζοντας μπροστά τη σκαπάνη του για μια κανονική ανασκαφή, που ακολούθησε τη σωστική του προηγούμενου έτους.
«Δυο κάτοικοι της Αμφίπολης, ο Φίλιππος κι ο Αλέξανδρος Κοχλιαρίδης με έπεισαν να αφήσω για λίγο την ανασκαφή στα Άβδηρα και να ασχοληθώ με την Αμφίπολη», γράφει σε ένα από τα ημερολόγια του, ο επίμονος κι αποφασιστικός επιστήμονας.
Και έτσι προστέθηκε ένας από τους πιο σημαντικούς κρίκους στην μακρά και συνεκτική ιστορική αλυσίδα της Αμφίπολης, από τα κορυφαία κομμάτια της Μακεδονικής Ιστορίας.
Η Αμφίπολη στην Αρχαιότητα
Η Αμφίπολη ήταν αρχαία πόλη χτισμένη από τους Ήδονες, στην περιοχή της ανατολικής Μακεδονίας, στις όχθες του ποταμού Στρυμόνα, στη θέση που παλαιότερα ονομαζόταν Εννέα Οδοί.
Κατακτήθηκε το 437 π.Χ. από τους Αθηναίους από τον στρατηγό Άγνωνα. Το 424 π.Χ. ο Βρασίδας, αξιωματικός της αρχαίας Σπάρτης, προελαύνοντας από τη Χαλκιδική προς την Αμφίπολη κυρίευσε εύκολα την πόλη. Δυο χρόνια αργότερα, το 422 π.Χ., η εκστρατεία του Αθηναίου δημαγωγού Κλέωνα με αξιόλογες δυνάμεις, δεν απέσπασε την πόλη από την επιρροή των Λακεδαιμονίων. Εντούτοις, στη μάχη που δόθηκε μεταξύ Αθηναίων και Σπαρτιατών σκοτώθηκε και ο αρχηγός των Σπαρτιατών Βρασίδας και ο αντίπαλός του στρατηγός των Αθηναίων Κλέων ο δημαγωγός. Ανακτήθηκε από τους Αθηναίους με τη συνθήκη του Νικιείου παραμένοντας ουσιαστικά υπό την κυριαρχία τους μέχρι το 357 π.Χ. που καταλήφθηκε από τον Φίλιππο Β΄ της Μακεδονίας. Εξακολούθησε να είναι σημαίνουσα πόλη της Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας που παρήκμασε ιστορικά ακόμα και φυσικά κατά τον μεσαίωνα.
Η ιστορική συνέχεια δεν παρέλειψε ποτέ τον τόπο, ο οποίος εξακολούθησε σε μια σειρά αιώνων να αποτελεί σημαντικό εμπορικό κέντρο ως και τα νεότερα χρόνια καθώς το λιμάνι της Αμφίπολης που το αγκαλιάζει ο Στρυμονικός κόλπος έδινε τη δυνατότητα της διαρκούς εμπορικής και οικονομικής δραστηριότητας.
Ο Ποντιακός ξεριζωμός και οι φιλόξενοι ντόπιοι
Το Ακ Νταγ Ματέν και Ακ Δαγ Μαδέν (αρχαία ελληνικά: Ἀργυρίων), είναι πρωτεύουσα της ομώνυμης περιοχής της επαρχίας Γιοζγκάτ της Τουρκίας, του διαμερίσματος της Κεντρικής Ανατολίας. Aπέχει από την Άγκυρα 300χλμ, βρίσκεται 100χλμ δυτικά της Σεβάστειας και 200χλμ νοτιοανατολικά της Σαμψούντας. Είναι κτισμένη αμφιθεατρικά στους πρόποδες του όρους Ακ Νταγ και κατά μήκος ενός παραποτάμου του Γιεσίλιρμάκ. Στην πόλη, πριν το 1922, κατοικούσε σημαντικός αριθμός Ελλήνων, προερχόμενος από περιοχές του Πόντου, κυρίως της Κιμισχανέ (Αργυρούπολη), αλλά και του σημαντικού χωριού Χάλχατζι . Η αναφορά είναι σημαντική γιατί σε αυτήν την χαμένη πατρίδα βρίσκουμε τις ρίζες κάποιων από τους ανθρώπους που ανάστησαν την Αμφίπολη στα νεότερα χρόνια, χέρι – χέρι με προκομμένους , φιλότιμους και φιλόξενους ντόπιους που βρήκαν εδώ μετά τη σφαγή του Ποντιακού Ελληνισμού. Τα σπιτικά του Ζαγκλιβέρη και του Μπαρμπούτα ήταν ήδη χτισμένα εδώ όταν έφτασαν πρόσφυγες, η γενιά του Κοχλιαρίδη, με ενδιάμεσους σταθμούς κάποιοι το Καραμπουρνάκι στη Θεσσαλονίκη, όπου έμειναν για έξι μήνες και τους Ποταμούς της Δράμας, όπου μερικοί έμειναν στο χωριό Μαλούστα κι άλλοι στο χωριό Μικρομηλιά. Εν τέλει βρήκαν απάγκιο στην Αμφίπολη, όπου με τη στήριξη των Ζαγκλιβεραίων και των Μπαρμπουτέων που ήταν σπιτικά φιλόξενων και φιλότιμων νοικοκυραίων, έκαναν τον πόνο του ξεριζωμού, πίστη και προκοπή στη νέα πατρίδα και το άδικο αίμα της σφαγής των δικών τους μπόλι προόδου. Οι Πόντιοι που έφτασαν εδώ, έρχονταν από τόπους όπου υπήρχαν κοντά δυο αιώνες μεταλλεία κι οι Πόντιοι ήταν ξεχωριστοί εργάτες, μάστορες και τεχνίτες στο μέταλλο – και κυρίως στο ασήμι. Εργατικοί άνθρωποι, ακούραστοι με την προκοπή στο αίμα τους, ήταν σαν να εκδικούνται την άδικη μοίρα της σφαγής και της προσφυγιάς, φτιάχνοντας εδώ μια γη της επαγγελίας, στη νέα Πατρίδα.
Ένας άδικος κύκλος αίματος έκλεινε κι άνοιγε ένας νέος, μόχθου, αλλά με ελπίδα, προσδοκία και προοπτική.
*Την επόμενη εβδομάδα, η Αμφίπολη στην κατοχή και τον εμφύλιο και οι θησαυροί που αποκάλυψε η σκαπάνη του Δημήτρη Λαζαρίδη
