Αμφίπολη – Αποστολή: Γιάννης Βασιλακόπουλος
Μοιάζουν, πολλές φορές, πολύ φτωχές οι λέξεις, όσο λόγιες, όμορφες ή προσεκτικά διαλεγμένες κι αν είναι για να περιγράψουν, ανθρώπους, εικόνες κι ερεθίσματα, όταν ‘’σπάνε’’ το φράγμα της ομορφιάς, του μεστού νοήματος και τον μηνυμάτων, συναντώντας την αλήθεια τους. Ολοκληρώνοντας σήμερα το μεγάλο οδοιπορικό στην ιστορική γη της Αμφίπολης, βρίσκομαι μπροστά σε μια τέτοια συνθήκη. Που απαιτεί χιλιάδες ευχαριστώ και μια μεγάλη συγνώμη. Τα χιλιάδες ευχαριστώ απευθύνονται στον Αλέξανδρο Κοχλιαρίδη που στάλαξε σοφία, εμπειρία και γνώση σε τούτες εδώ τις γραμμές- κι είναι αυτονόητο πως χωρίς αυτόν το NO FAKE NEWS δεν θα χε κάνει ούτε μισό βήμα από αυτήν την μνημειώδη, εν τέλει, δρασκελιά στη βαθιά ιστορία τούτης της ευλογημένης γης. Απευθύνονται όμως και σε όλους τους Αμφιπολίτες, που ο καθένας από αυτούς έβαλε την πινελιά του σε αυτές τις αράδες. Και σίγασαν τη δίψα τους, μιλώντας σχεδόν όλοι για τον τόπο τους, με το όνομα, βαρύ σαν ιστορία, αγκαλιάζοντας τούτο το οδοιπορικό. Κι μια συγνώμη στους αναγνώστες, γιατί, πιθανότατα, όσο περίτεχνα κι αν προσπάθησα να καταπιαστώ με τις λέξεις, ίσως να μην κατάφερα να μεταφέρω πλήρως το ιστορικό φορτίο, την ενέργεια που βγάζει η περιοχή μόλις πατά κάποιος το πόδι του, σε αυτή.
Σήμερα, στο τελευταίο μέρος αυτού του σαγηνευτικού ταξιδιού στη γη της Αμφίπολης, το λόγο παίρνουν οι άνθρωποι της. Από τον Αλέξανδρο Κοχλιαρίδη και τον γόνο, μιας από τις ντόπιες οικογένειες της Αμφίπολης, τον μπάρμπα – Γιώργη τον Μπαρμπούτη, ως την κορυφαία αρχαιολόγο Δημητρία Μαλαμίδου, τον πρώην δήμαρχο Γιώργο Βογιατζή και τον νυν δήμαρχο, Στέργιο Φράνσταλη, αλλά δυο τεράστιες αθλήτριες που’ βγαλε ο τόπος, τις πρωταθλήτριες Ευρώπης, στην Άρση βαρών, Θεανώ Ζαγκλιβέρη, που είναι μάλιστα σήμερα πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Άρσης Βαρών και Φιλιππία Κοχλιαρίδου, σημερινή ταμία της Ομοσπονδίας. Δυο γυναίκες, όχι μόνο λαμπερά βλαστάρια του τόπου εδώ αλλά και άξιες συνεχίστριες του Δαμασία της Αμφίπολης που αναφέρεται στους Πάπυρους της Οξυρρύγχου ως ο νικητής του αγωνίσματος του σταδίου στους 115ους ολυμπιακούς αγώνες της αρχαιότητας το 320 π.Χ..
Στο έμπα του χωριού, στέκει υπερυψωμένο και επιβλητικό το καφενείο του Τάκη του Λόλα που’ ναι το σημείο ανταμώματος ολόκληρου του χωριού, ζύμωσης σκέψεων κι ιδεών και καταφύγιο για ανάσες κουρασμένες από το μόχθο, αλλά πάντα’ λεύτερες. Κι ο Λόλας δεν είναι μονάχα ο τραχύς Σαρακατσάνος της πρώτης ματιάς, αλλά ένας κοσμοπολίτης, περπατημένος στις γειτονιές του κόσμου και πάμπλουτος σε ερεθίσματα. Έναν θυμόσοφο βαθύ και διαβασμένο γνωρίζεις άμα τον κουβεντιάσεις. Εκεί μέσα λοιπόν γνώρισα πολλούς Αμφιπολίτες, τον Μάκη το Χατζηθεοφίλου, το Γιαννούλη, τον Γαρούφα, τον Χατζηκυριακίδη, τον παπά – Κύριλλο, όλοι τους κύτταρα ζωντανά του τόπου. Κι εκεί μέσα αραδιάστηκαν οι πρώτοι σπόροι αυτού του γραφτού.
Μιλούν οι άνθρωποι της Αμφίπολης
O Αλέξανδρος Κοχλιαρίδης, εμβληματικός αρχιφύλακας του μουσείου της Αμφίπολης, θεματοφύλακας του πολιτισμού, σε αυτήν την πανάκριβη κοιτίδα του, υπηρέτησε τον τόπο του για πολλά χρόνια ως δημοτικός σύμβουλος, πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου και αντιδήμαρχος και σήμερα ανοίγει το θησαυροφυλάκιο εμπειριών κι αναμνήσεων και μας λέει: «Είμαι υπερήφανος που γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αμφίπολη, στον τόπο που ο Ποντιακός Ελληνισμός του οποίου είμαι βλαστός, έκανε τον πόνο της χαμένης Πατρίδας, λίπασμα προκοπής και το τιμημένο αίμα των προγόνων ποτιστικό για τη ρίζα του αθάνατου δέντρου μας. Είμαι υπερήφανος για την Αμφίπολη, εγώ όπως κι όλοι οι συγχωριανοί μου, Πόντιοι, Σαρακατσάνοι καιν ντόπιοι. Ήμουν μόλις 12 χρονών όταν βρεθήκαμε μαζί με τον πατέρα μου μπροστά στο πρώτο Αρχαιολογικό θησαυρό – τον Μακεδονικό τάφο. Είμαι υπερήφανος ακόμη που μαθήτευσα δίπλα στο μεγάλο Δημήτρη Λαζαρίδη κι είδα το τεράστιο ειδικό βάρος του πολιτισμού στον τόπο μας. Αυτό προσπάθησα να υπηρετήσω κι ως αρχιφύλακας του Μουσείου από το 1970 ως το 2004, αλλά κι ως αντιδήμαρχος και πρόεδρος του Δ. Σ. της Αμφίπολης από το 2003 ως το 2010, αλλά και ως ένας από αυτούς που θεμέλιωσαν το φεστιβάλ της Αμφίπολης το 1999. Θα θελα να δω την Αμφίπολη να συνεχίζει την περπατησιά της στο μέλλον περιφρουρώντας τον ανεκτίμητο θησαυρό του παρελθόντος της κι ευχαριστώ το No Fake News που με αυτό το αφιέρωμα συμβάλει σημαντικά σε αυτήν την προσπάθεια. Όλοι οι Αμφιπολίτες ενθουσιάστηκαν με αυτό».
Ένα ζεστό καλοκαιρινό πρωινό, από αυτά που, στην Αμφίπολη, μια αισθητή ανάσα του βοριά από το Παγγαίο, σπάει τη ζέστη μονομιάς, έπινα τον καφέ μου στο σπιτικό του Νικόλα του Ζαγκλιβέρη, την ώρα που μια σεβάσμια καλοσυνάτη αντρική φιγούρα κούνησε το υψωμένο χέρι του, για εγκάρδιο χαιρετισμό καλωσορίσματος. Έσπρωξε την πόρτα και μπήκε. Ήταν ο μπαρμπα – Γιώργης ο Μπαρμπούτης, ο γιος του μπαρμπά – Στέργιου, αυτού που μαζί με τον Χρήστο το Ζαγκλιβέρη είχαν τα δυο ντόπια νοικοκυριά του τόπου, στα χρόνια του ξεριζωμού των Ποντίων που βρήκαν απάγκιο εδώ.
«Πέρασα πολλά χρόνια στην ξενιτιά. Τον καιρό που μπαρκάρισα στα βαπόρια έφτασα ως το Άντεν. Κάποια στιγμή βρέθηκα στο Ρόντερνταμ της Ολλανδίας. Με ρώτησε κάποιος, από πού είμαι και του είπα: Από ένα χωριό, την Αμφίπολη. Σοβάρεψε απότομα: Τι χωριό μου λες; Η Αμφίπολη είναι μια μεγάλη και ιστορική πόλη. Συγκινήθηκα. Και κατάλαβα πόσο σπουδαίο ήταν και το ότι είχα δουλέψει 16 χρονών, ο νεότερος από όλους τους εργάτες στις πρώτες ανασκαφές του Λαζαρίδη».
Η δισέγγονη της Μαριγώς Μπαρμπούτη – Ζαγκλιβέρη, κόρη του Νικόλα, η Θεανώ Ζαγκλιβέρη , κορυφαία Ελληνίδα Αρσιβαρίστρια, από τις κορυφαίες στην Ευρώπη, και σημερινή πρώτη γυναίκα πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Άρσης Βαρών, λέει λίγα αλλά φορτισμένα με αγάπη και συγκίνηση λόγια για τον τόπο της: «Το να είσαι Αμφιπολίτης δεν είναι απλώς ο προσδιορισμός μιας καταγωγής. Είναι ένα πολύτιμο κύτταρο. Είμαι υπερήφανη που είμαι κομμάτι, αυτής της ιστορίας και το κουβαλούσα μαζί μου σε κάθε δράση μου, ως αθλήτρια, κι ύστερα ως ενεργός πολίτης. Και θέλω αυτή η διαδρομή να’ ναι για τον τόπο μου αιώνια, ανίκητη. Θέλω η νέα γενιά να μάθει, να ενστερνιστεί, να συνεχίσει αυτήν τη διαδρομή. Θέλω ο τόπος μου, με σεβασμό στο λαμπρό παρελθόν του, να μεγαλώσει, να αναπτυχθεί να αναμετρηθεί με το μέλλον του και να νικήσει τις προκλήσεις, όπως συμβαίνει εδώ και αιώνες…»
Η Φιλιππία Κοχλιαρίδου, αδελφική φίλη, συναθλήτρια και συνοδοιπόρος της Θεανώς Ζαγκλιβέρη, κορυφαία αθλήτρια κι αυτή της Άρσης Βαρών που έχει τιμήσει τη χώρα στα πέρατα της Οικουμένης, σηκώνοντας πολλές φορές τη σημαία μας ψηλά βλαστάρι του τόπου αυτού, ταμίας σήμερα της Ελληνικής Ομοσπονδίας Άρσης Βαρών και πρωτοστάτις της ίδρυσης της ομάδας η Αμφίπολη ανά τους Αιώνες Ομάδα έκφρασης και πολιτισμού, τονίζει μιλώντας στο NFN :
‘’Μεγάλωσα στην Αμφίπολη, τον τόπο αυτόν τον αγαπώ. Ένας τόπος με σπουδαία ιστορία, ισχυρές μνήμες, γερές ρίζες, δυνατή παράδοση, αλλά συγχρόνως και με μεγάλη ανάγκη να προστατευθεί και να αναδειχθεί αυτή η δυναμική ιστορία με μεγάλη διάθεση προσφοράς από όλους μας.
Αυτός είναι και ο σκοπός της ομάδας η Αμφίπολη ανά τους Αιώνες Ομάδα έκφρασης και πολιτισμού.
Μέσα από την ομάδα θέλουμε να αναδείξουμε τον τόπο μας, να τον αξιοποιήσουμε, να δημιουργήσουμε μέσα από τις δράσεις τη συνέχεια και να προωθήσουμε και στους νεότερους αυτά τα ιδανικά και να τους δώσουμε μια ευκαιρία να ασχοληθούν με τον τόπο τους. Γιατί πραγματικά αξίζει οι νέοι μας να γνωρίσουν τις ομορφιές της Αμφίπολης, να τις αγαπήσουν και ευχή μας είναι με τις ιδέες τους να συνεχίσουν κι εκείνοι με τη σειρά τους να ασχολούνται και να δημιουργούν. Γιατί μόνο έτσι μπορούν οι νέοι μας να μείνουν στον τόπο μας.
Όταν βελτιώνουμε την ποιότητα ζωής σε έναν τόπο, τις συνθήκες ζωής των κατοίκων του, με σεβασμό στο περιβάλλον, με ιδιαίτερη φροντίδα για τους ανθρώπους με ειδικές ικανότητες και ένταξη και αξιοποίησή τους μέσα στην κοινωνία, παράγουμε και προάγουμε πολιτισμό.
Και η ανάπτυξη του πολιτισμού ενισχύει την ελπίδα, φέρνει ευημερία.
Όλα ξεκινούν από την αγάπη μας γι’ αυτόν τον τόπο. Η αγάπη αυτή γίνεται ένας δρόμος που οδηγεί, παρά τις δυσκολίες, σε ένα ξέφωτο. Νιώθουμε υπερήφανοι για το παρελθόν του τόπου μας, χαρούμενοι και ευλογημένοι για τις στιγμές που ζούμε τώρα στο παρόν, αλλά και αισιόδοξοι για το μέλλον, με ιδιαίτερη ευαισθησία αλλά και ευθύνη γιατί αυτός ο τόπος είναι ό,τι πιο πολύτιμο έχουμε, είναι οι δικοί μας άνθρωποι, τα βιώματά μας, η ζωή μας ολόκληρη’’.
Το μουσείο της Αμφίπολης και η σπουδαία Δήμητρα Μαλαμίδου
Αφήσαμε για το τέλος του ρεπορτάζ δυο εξαιρετικά σημαντικά στοιχεία που συνδέονται άμεσα, με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της Αμφίπολης. Το πρώτο είναι το Αρχαιολογικό Μουσείο που άνοιξε τις πύλες του, το 1995, μετά από 18 χρόνια εργασιών, όχι χωρίς προβλήματα. Όλα ξεκίνησαν από μια πρόταση του Δ. Λαζαρίδη από τη δεκαετία του ‘ 60, αλλά το όραμα διέκοψε η Χούντα των Συνταγματαρχών. Σήμερα το μουσείο της Αμφίπολης στέκει λαμπρό καταφύγιο πολιτισμού, ένα σήμα κατατεθέν για την ευρύτερη περιοχή, για ολόκληρη την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Η ενοποίηση του Αρχαιολογικού χώρου, που πέτυχε με σκληρή προσωπική δουλειά, η αρχαιολόγος Δήμητρα Μαλαμίδου, είναι η πιο σημαντική εξέλιξη για την περιοχή, το τελευταίο χρονικό διάστημα. Αφενός διότι με την επιμονή της κορυφαίας αρχαιολόγου υλοποιήθηκε μια πρόταση του Λαζαρίδη, που χρόνιζε από το 1985, αφετέρου, δε, η κ. Μαλαμίδου κατάφερε και την επέκταση του Αρχαιολογικού χώρου.
Ο Αμφιπολίτης Κωνσταντίνος Καραμανλής
Το δεύτερο είναι πως η Πρώτη Σερρών, ο τόπος του Κωνσταντίνου Καραμανλή, αποτελεί διοικητικά κομμάτι του Δήμου Αμφίπολης, από το 2010. Έτσι αυτό το κεφαλοχώρι του νομού Σερρών, που γέννησε έναν από τους μεγαλύτερους πολιτικούς ηγέτες του 20ου, σέρνει χέρι – χέρι με την Αμφίπολη το άρμα της ιστορίας, στο μέλλον, έχοντας βάλει ολοζώντανη σφραγίδα στο πρόσφατο ιστορικό παρελθόν. Έτσι η Αμφίπολη κατέχει έναν πολύτιμο ιστορικό συνδυασμό στο διάβα του χρόνου. Ο χώρος της Αμφίπολης έχει καθορίσει την Αρχαιότητα, τους Βυζαντινούς χρόνους και τα χρόνια του ξεριζωμού του Ποντιακού Ελληνισμού. Και η Πρώτη, κομμάτι του Καποδιστριακού Δήμου Αμφίπολης, καθόρισε με έναν τρόπο την νεότερη ιστορία, αφού τον δικό της ουρανό, πρωτοείδε και το δικό της χώμα πρωτοπερπάτησε ο μεγάλος Μακεδόνας ηγέτης.
Ένα είναι σίγουρο : Θες οι άνθρωποι, θες η αύρα της ιστορίας; θες η απείραχτη στα χρόνια ομορφιά; Όποια κι αν είναι η αιτία, από την πρώτη στιγμή που πατάς το πόδι σου στην Αμφίπολη εισβάλει αναπόδραστα στην καρδιά σου.
*Σε ξεχωριστό κομμάτι οι συνεντεύξεις και οι δηλώσεις της εφόρου αρχαιοτητων Σερρών, αρχαιολόγου, Δήμητρας Μαλαμίδου, του πρώην Δημάρχου Αμφίπολης, Γιώργου Βογιατζή και του δημάρχου Αμφίπολης, Στέργιου Φράνσταλη
